بسته شدن سه بازارچه مرزی خراسان جنوبی با تصمیمات یک طرفه افغانستان و اعمال مکرر ممنوعیت های صادراتی در تنها بازارچه فعال استان مشکلات زیادی برای تجار در مرز شرقی ایجاد کرده است.
وجود ۴۶۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان سبب شده که این کشور به عنوان یکی از مهمترین شرکای تجاری خراسان جنوبی مطرح شود با این وجود روند مبادلات تجاری با این کشور همواره دستخوش تغییرات و تصمیمات یک طرفه دولت افغانستان قرار گرفته است.
بسته شدن سه بازارچه مرزی خراسان جنوبی از سوی کشور افغانستان سبب کاهش بخش زیادی از صادرات به این کشور شده و در حال حاضر مبادلات تجاری بین دو طرف تنها از مرز رسمی ماهیرود انجام می شود که آن نیز چندین مرتبه به دلیل بهانه های طرف افغانی و تصمیمات یک طرفه از سوی آن ها با اختلال مواجه شده است.
این مرز طی سال گذشته سه مرتبه از سوی طرف افغانستانی بسته و با ممنوعیت صادرات چهار قلم کالای اساسی صادراتی استان روبه رو شده است و امسال نیز زمزمه هایی برای اجرای دوباره این ممنوعیت ها به گوش می رسد.
این موضوع بارها و بارها از سوی مسئولان استان پیگیری شده و با توجه به سفر رئیس عمومی گمرکات افغانستان به خراسان جنوبی به عنوان یکی از مهمترین خواسته های تجار استان خواهد بود.
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی بیرجند در کمیسیون صنعت و بازرگانی با اشاره به سفر رئیس عمومی گمرکات افغانستان به خراسان جنوبی در مردادماه جاری، اظهار داشت: یکی از درخواست های اصلی بخش خصوصی بازگشایی بازارچه های استان است.
علیرضا خامه زر بیان کرد: علی رغم گذشت یک دهه از عمر بازارچه ماهیرود، این بازارچه طی دو سال اخیر دست خوش تصمیماتی از سوی کشور افغانستان شده است.
زمزمه های جدید تکرار ممنوعیت ها
وی با اشاره به بسته شدن مرز ماهیرود طی سه مرحله در سال گذشته و ممنوعیت صادرات چهار قلم کالاهای اساسی صادراتی استان، بیان کرد: این موضوع کالاهای استان را نشانه گرفته و زمزمه هایی است که طرف افغان مردادماه نیز دوباره بستن مرز را اعمال خواهد کرد.
رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه این تصمیمات به نفع تجارت مرز و دو استان و کشور همسایه نیست و در دراز مدت برای تجار دو طرف مشکل ایجاد خواهد کرد، افزود: بین دو کشور قراردادهای مختلفی بسته شده و طرف افغانستان نباید تنها بخاطر مسائل داخلی و به صورت یک طرفه چنین تصمیماتی بگیرند.
تاکنون بخشی از جاده مرز ماهیرود به فراه آسفالت شده و اما به دلیل عدم رعایت میزان بارگیری همان مقدار نیز تخریب شده استوی با اشاره به انتقاد برخی فعالان تجاری استان از وضعیت جاده ها و محورهای مواصلاتی در کشور افغانستان، عنوان داشت: جاده مشکل ملی دو کشور است.
رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه تاکنون بخشی از جاده مرز ماهیرود به فراه آسفالت شده و اما به دلیل عدم رعایت میزان بارگیری همان مقدار نیز تخریب شده است، افزود: یکی از بحث های دولت افغانستان این است که ما در مرز به آن ها کمک کنیم و برای جلوگیری از تخریب جاده ها از بارگیری بیش از حد در مرز جلوگیری کنیم.
خامه زر اضافه کرد: نامناسب بودن جاده سبب می شود که از مرز استان کالاهای خشن صادر شود و کالاهای لوکس و باارزش تر از سایر مرزها انجام شود.
وی با بیان اینکه دست حمل و نقل کشور برای ورود به افغانستان بسته است، افزود: یکی از دلایل این موضوع مسائل امنیتی و نبود قوانین گمرکی مشخص در کشور افغانستان بوده و نمی توانیم قیمت تمام شده کالای ایران را در این کشور مشخص کنیم اما این ها سبب نمی شود از بازار بزرگ افغانستان غافل شویم.
رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه امکانات تخلیه و بارگیری در مرز باید از انحصار یک عده خارج و بین شرکت های فعال در این حوزه به صورت رقابتی واگذار شود، بیان داشت: گمرک و نهادهایی از جمله سازمان بازارچه ها باید برای توقف کالا در مرز زمان تعیین و تمهیداتی اندیشیده شود که کالا بیشتر از ۷۲ ساعت در مرز توقف نداشته باشد.
خامه زر همچنین به برگزاری نمایشگاه در شهر مزار شریف استان بلخ افغانستان اشاره کرد و گفت: در این نمایشگاه بخشی برای خدمات فنی و مهندسی، ای سی تی، و آی تی استان در نظر گرفته شده و انتظار داریم فعالین حوزه ساختمان و خدمات فنی و مهندسی حضور داشته باشند.
مدیر گمرک ماهیرود نیز در جلسه با اشاره به سفر ۲۴ ساعته رئیس عمومی گمرکات افغانستان به استان، اظهار کرد: تمام مشکلات بسته شدن مرز دست گمرک افغانستان است و باید از این سفر برای حل این مشکل نهایت استفاده را برد.
۱۴۰ مصوبه برای رفع مشکلات مرز
علی اکبر کیانی، ذهنیت نامناسب طرف افغان از بازارچه ماهیرود را یکی از مهمترین دلایل اعمال محدودیت ها در این مرز عنوان کرد و گفت: دولت افغانستان فکر می کردند مرز ماهیرود مرز قاچاق است که این ذهنیت درست نیست.
وی با اشاره به سفر رئیس معاونت حقوقی وزارت مالیه افغانستان از مرز استان طی چند روز گذشته، عنوان داشت: وی در این سفر مرز ماهیرود با توجه به زیرساخت ها و امکانات ایجاد شده را عالی و خوب ارزیابی کردند و امیدواریم با این گزارش ذهنیت به مرز ماهیرود تغییر پیدا کند.
مدیر گمرک ماهیرود با تأکید بر اینکه نباید بهانه دست یک عده فرصت طلب دهیم تا سه مرتبه مرز را ببندند، بیان کرد: تاکنون تلاش کرده ایم به تمامی این بهانه ها پاسخ و آن ها را برطرف کنیم اما در حال حاضر عدم بارگیری استاندارد مهمترین درخواست دولت و تجار افغانستانی است.
کیانی ادامه داد: طرف افغان این امکان را فراهم کرده تا در فرصت یک ماهه بارگیری را استاندارد کنیم و برای اجرایی شدن این موضوع باید بخش خصوصی همکاری کند.
وی با اشاره به اینکه طبق قوانین و قواعد بین المللی هزینه توقف یک روز در مرز برابر یک درصد هزینه کالا است و سبب می شود نتوانیم با رقبا رقابت کنیم، افزود: باید بالانسی بین ناوگان ورودی استان در مرز ماهیرود و ناوگان ورودی افغانستان انجام شود.
مدیر گمرک ماهیرود همچنین به پیگیری های متعدد برای رفع مشکلات صادرات اشاره کرد و گفت: از ابتدای مدیریت جدید استان تاکنون ۱۴ جلسه در خصوص مرز برگزار و ۱۴۰ مصوبه در این زمینه داشته ایم که ۸۰ درصد آن ها اجرایی شده است.
کیانی اضافه کرد: همچنین ماهیانه جلساتی با حضور مدیران کل دستگاه های ذی ربط در مرز برگزار می شود و سبب شده بخش زیادی از مشکلات مرز حل شود.
مشکلات رانندگان استان در آن سوی مرز
وی با بیان اینکه آسفالت، درخواست صادرات از طرف افغانستان و اجازه فروش کالاها در ایران، محدودیت وزنی ناوگان حمل و نقل از جمله موضوعات مطرح شده از سوی طرف افغان بوده است، افزود: خیلی از موضوعات مطرح شده در استان پیگیری شده و اگر اطلاع رسانی خوبی بین بیرجند و فراه انجام شود می توان مشکلات و موضوعات بررسی شده را بهتر اطلاع رسانی کرد.
نماینده اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان جنوبی نیز در جلسه، عدم وجود امنیت جانی و مالی برای رانندگان در کشور افغانستان، نبود امکانات رفاهی در بندرابونصر فراهی، دریافت مبالغ غیر متعارف و بدون رسید، برخورد نامناسب برخی تجار و صاحبان کالای افغانی با تجار ایرانی، نبود باسکول استاندارد، عدم وجود صرافی، نبود مرجع مشخص برای حل و فصل مشکلات رانندگان در بندر ابونصر فراهی، عدم وجود زیرساخت مناسب مرز ماهیرود تا افغانستان، روادید سه ماهه در کنسولگری افغانستان را از جمله مهمترین مشکلات رانندگان بین المللی در کشور افغانستان برشمرد.
مهدی علیزاده با اشاره به انتقاد برخی تولیدکنندگان ازعدم وجود ناوگان داخلی و نبود تعرفه مشخص، افزود: باید جلسه ای مختص این موضوع برگزار شود تا این موضوع به صورت تخصصی بررسی شود.
معرفی تولیدات استان در مزارشریف
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان جنوبی نیز در این جلسه با اشاره به برگزاری نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف افغانستان، اظهار داشت: این نمایشگاه ۳۰ شهریور تا دو مهر ماه در سالن فردوسی مزار شریف برگزار می شود.
بهشتی با بیان اینکه حضور کالاهای ایرانی در مزار شریف کمتر از ۱۰ درصد است، گفت: یک مرکز تجاری در مزار شریف نیاز داریم و نباید این فرصت ها را از دست دهیم.
وی با تأکید بر اینکه تولیدات صادرات محور در استان داریم و باید از این فرصت ایجاد شده استفاده کنیم، افزود: اگر این نمایشگاه موفق برگزار شود تلاش می شود در کشورهای دیگر نیز نمایشگاه هایی با محوریت استان برگزار کنیم.
عدم وجود تعرفه مشخص برای حمل و نقل کالا به کشور افغانستان، نبود مسیرها و جاده های مناسب در آن سوی مرز، ناشناختگی محصولات استان در بازار افغانستان و لزوم راه اندازی شرکت برای بازاریابی و فروش صنایع تولیدی استان از دیگر موضوعات مطرح شده در این جلسه بود.
