ایران نخستین تولید کننده زرشک در جهان است که بیش از۹۰ درصد تولید این محصول به خراسان جنوبی اختصاص دارد اما این ظرفیت گران‌بها مغفول مانده است.
زرشک جزو محصولات استراتژیک خراسان جنوبی است که به گرما و کم آبی مقاوم است و در ارقام دانه دار و بی دانه در دو رنگ سیاه و قرمز تولید می‌شود.
به گفته کارشناسان ۴ کیلو زرشک به اندازه یک بشکه نفت ارزآوری دارد و در صورت فراهم شدن زمینه‌های لازم برای صادرات زرشک و فرآورده‌های آن، کشاورزان و تولیدکنندگان بیش از این می‌توانند در رشد و شکوفایی اقتصاد مؤثر باشند.
از جمله فرآورده‌های زرشک، آب زرشک است که به عقیده متخصصان طب سنتی، آب زرشک بهترین نوشیدنی برای پایین آوردن غلظت خون در فصل پائیز است و این فقط یک نمونه ساده از فرآوری این محصول است که به آن توجهی نشده است.
فعالان اقتصادی خراسان جنوبی در راستای معرفی این ظرفیت و راهکار برای توسعه آن تور صنعتی با تجار و بخش خصوصی خراسان رضوی ترتیب دادند تا بتوان با همکاری دو استان در صنایع تبدیلی، تکمیلی و سرمایه‌گذاری گام‌های مؤثری برداشت.
سید حسین خیریه رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند در تور صنعتی زرشک( نشست فعالان اقتصادی استان با مدیران واحدهای تولیدی صنایع تبدیلی خراسان رضوی) اظهارکرد: اتاق بازرگانی بیرجند در چند محصول کشاورزی از قبیل زرشک، عناب، زعفران، انار و گیاهان دارویی اولویت خاصی دارد.
وی تصریح کرد: در بخش زرشک و عناب خیلی جای کار وجود دارد، به خصوص در صنایع تبدیلی که اکنون خام فروشی انجام می‌شود ولی محصولات استراتژیک استان علاوه بر میوه بودن در بخش دارویی و لوازم آرایشی نیز کارایی دارند.
به گفتۀ وی نکته مثبت استان خراسان جنوبی وجود منطقه ویژه اقتصادی است که در بخش صادرات بدون مسائل گمرکی می‌تواند در آن تولید و توزیع به سراسر دنیا انجام شود.
درخواست انعطاف در قوانین
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند درخواست کرد: در این زمینه‌ها که ظرفیت بالایی در خراسان جنوبی وجود دارد، فعالان اقتصادی خراسان رضوی همکاری و حمایت داشته باشند تا یک بهره دو طرفه نتیجه کار باشد.
خیریه خاطر نشان کرد: اکنون در کشور تمام محصولات افزایش قیمت چشم گیری داشته است به جز در بخش کشاورزی چرا که زرشک نه تنها افزایش قیمت نداشته بلکه با کاهش قیمت هم روبه رو بوده است.
وی اضافه کرد: کشاورزان کمترین سود را می‌خواهند ولی با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند و تنها درخواست ما از دولت این است که در قوانین خود فقط انعطاف داشته باشند.
به گفتۀ وی یکی دیگر از مشکلات نداشتن اطلاعات جامع است که چه محصولی را در چه مقدار تولید و توزیع کنیم و متولی این بخش می‌تواند با ایجاد یک سامانه جامع اطلاعاتی برای کل محصولات کشاورزی، به کشاورزان کمک کنند تا بدانند هر سال چه محصولی را به چه مقدار تولید کنند تا به مشکل برنخورند.
خیریه اعلام کرد: به زودی تور صنعتی برای بخش خصوصی از تولیدکنندگان و کشاورزان استان به خراسان رضوی برای زرشک خواهیم داشت.
ظرفیت مغفول مانده خراسان جنوبی
محمدرضا اشرف گنجوی، مسئول کلینیک صنعت بسیج خراسان رضوی نیز عنوان کرد: ظرفیت مناسبی در خراسان جنوبی وجود دارد که ما اطلاعی نداشتیم و کاملاً مغفول مانده بود و امیدواریم وظیفه خود را درباره این ظرفیت به خوبی انجام دهیم.
وی با اشاره به فعالیت بسیج مهندسین خراسان رضوی گفت: عارضه یابی واحدهای تولیدی استان خود را داشته ایم و مشکلات دسته بندی و در ستاد تسهیل برای مرتفع کردن آن اتفاقات خوبی افتاده است شد و مشکلات بسیاری از واحدها که بیشتر هم راکد بودند، رفع شد و اکنون به چرخه بازگشته اند.
به گفتۀ وی در این تور صنعتی نظرهای خوبی تجزیه و تحلیل شد چرا که درباره زرشک، آستان قدس و دیگر مجموعه‌های تولیدی خراسان رضوی ظرفیت‌های خوبی دارند در بخش‌های برندسازی، بسته بندی و بازار دارند که می‌توان از آن استفاده کرد.
گنجوی اعلام کرد: بسیج مهندسین یک تیم ویژه در استان خراسان جنوبی می‌گذارد تا دستاوردها به نتیجه برسد و به صورت کار مشترکی اقدامات ادامه دار باشد.
ظرفیت‌های بکر خراسان جنوبی در سرمایه‌گذاری
علیرضا خامه زر، رئیس کمیسیون مدیریت واردات و توسعه صادرات اتاق بازرگانی بیرجند هم بیان کرد: زرشک و عناب رتبه اول کشوری و زعفران رتبه دوم کشوری را دست دارند و انار در رتبه پنجم و پسته خراسان جنوبی در رتبه چهارم هستند.
وی ادامه داد: همچنین در بخش دامداری مرغ و طیور جزو استان‌های شاخص هستیم که تأمین نیاز بخصوص شرق کشور برعهده ما است و این موارد نیز از ظرفیت‌های سرمایه گذاری استان است.
به گفتۀ وی مرز ماهیرود جزو سه مرزی است که هم‌مرز با افغانستان هستند و ۳۵ درصد ارزشی صادرات و کمتر از ۵۰ درصدی وزنی را به افغانستان در اختیار دارد و ۴ بازارچه فعال نیز داریم.
خامه زر خاطر نشان کرد: در بخش توریست نیز از استان‌های جذاب هستیم چرا که ۳ اثر ثبت جهانی را داریم که کمتر استانی از آن برخوردار است و مکان‌های تاریخی فراوانی نیز وجود دارد، همچنین در بخش آموزشی نیز قدمت تاریخی دارد و صادرات استان نیروی انسانی دانش آموخته است.
رئیس کمیسیون مدیریت واردات و توسعه صادرات اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند تأکید کرد: طبق گزارش پلیس کشوری هم خراسان جنوبی امن‌ترین استان در سطح کشور است با اینکه یک استان مرزی هستیم ولی هیچ گونه دغدغه امنیتی نداریم.
وی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌ها و مزیت‌های استان زمینه سرمایه گذاری در خراسان جنوبی بکر و فراهم شده است.
به گفتۀ وی بخش خصوصی استان نیز آمادگی همکاری و مشارکت را دارد چرا که زیرساخت‌ها در استان فراهم است و حتی برخی از صنایع تبدیلی ایجاد ولی به دلیل برخی مشکلات تعطیل شده‌اند و برخی نیز فرمول‌های فرآوری خوبی دارند که می‌توان با همکاری هم گام‌های خوبی برداریم.
محصول با کیفیت و ارگانیک با ارزش ۱۲۰۰ میلیارد تومان
محمدحسین اکبری، معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در این جلسه عنوان کرد: ۱۸ هزار هکتار سطح زیر کشت زرشک در استان داریم که ۲۲ هزار تن زرشک خشک و ۸۵ هزار تن زرشک تر برداشت می‌شود و حدود ۱۲۰۰ میلیار تومان ارزش زرشک تولیدی استان است.
به گفتۀ وی خراسان جنوبی دارای فرصتی است که نتوانسته‌ایم به درستی و کامل آن را معرفی کنیم و در بخش فرآوری و بسته‌بندی ضعف جدی داریم.
۱۸ هزار هکتار سطح زیر کشت زرشک در استان داریم که ۲۲ هزار تن زرشک خشک و ۸۵ هزار تن زرشک تر برداشت می‌شود و حدود ۱۲۰۰ میلیار تومان ارزش زرشک تولیدی استان است
وی با بیان اینکه بازار مشهد در بخش زرشک بزرگترین بازار ما بود، اظهار کرد: در تولید مشکلی نداریم چرا که کشاورز متوجه شده است که محصول کم آب‌بر و مقاوم با آفات و امراض است که باعث شده محصول با کیفیت و ارگانیک داشته باشیم که در دنیا هم این موضوع خیلی مهم است.
اکبری درخواست کرد: محصول زرشک ارزش سرمایه‌گذاری بالایی دارد و برخی کارخانه ها ایجاد شده‌اند ولی به دلیل برخی مشکلات تعطیل هستند که می‌توان با حمایت و مشارکت راه‌اندازی دوباره شود و از بخش خصوصی خراسان رضوی استقبال می‌کنیم به ویژه در زرشک و عناب، چرا که زعفران جایگاه خود را یافته است.
مجوز ۷۲ ساعته در منطقه ویژه اقتصادی
حسین زارعی، مدیراقتصادی و سرمایه گذاری منطقه ویژه اقتصادی بیرجند نیز اظهار کرد: منطقه ویژه یکی از ۶۸ منطقه ویژه در کشور است که فقط ۲۸ مورد آن فعال هستند و اولین منطقه ویژه‌ای هستیم که توسط بخش خصوصی راه‌اندازی شده است.
وی با بیان اینکه منطقه ویژه خراسان جنوبی دارای دو سایت مرکزی و مرزی است، گفت: قانون سرمایه‌گذاری عام را دارد که یعنی هر نوع سرمایه‌گذاری در هر بخشی در آن انجام می‌شود.
به گفتۀ وی از زمان عقد قرارداد تا مجوز فقط ۷۲ ساعت زمان میبرد و دیگر بخش خصوصی نگران استعلام از سیستم‌های مختلف دولتی نیست.
تأمین زرشک با بالاترین کیفیت
احسان بیکی، مدیرعامل شرکت نگین شهر کاج در خراسان جنوبی با بیان اینکه زرشک در صنایع تبدیلی و تکمیلی مغفول مانده است، گفت: در ابتدا سعی کردیم با سازمان تعاون روستا به صورت دست اول از کشاورز زرشک را خریداری کنیم.
وی اعلام آمادگی کرد که در توانایی تأمین زرشک با بالاترین کیفیت با هر توناژی را برای صنایع تبدیلی و تکمیلی داریم.
به گفتۀ وی بارگاه های زرشک هم کار خوبی بود که اجرایی شد و کیفیت را بالاتر میبرد و جای سرمایه‌گذاری زیادی دارد.
از طریق وزارت خانه دستور دهند
غلامرضا عارفی نیا، مدیرکشاورزی مزرعه نمونه آستان قدس خراسان رضوی با اشاره به اقدامات انجام شده مانند دانه کلزا در سیستان و بلوچستان، عنوان کرد: در این اقدام کشاورزان و آستان قدس راضی بودند و زرشک هم مانند همین اقدام می‌تواند انجام شود.
به گفتۀ وی از آنجایی که زرشک هم بار مالی بسیار بالایی دارد، بهتر است که از طریق وزارت خانه دستوری به آستان قدس داده شود.
وی ادامه داد: با این روند کار سریعتر پیش می‌رود و در بخش باغات هم کاری باشد می‌توانیم حمایت کنیم.
مشکل اصلی ریشه‌یابی شود
مجیدرضا مشرقی، مدیرعامل شرکت آبادان پلاست در خراسان رضوی نیز با بیان اینکه این شرکت بزرگترین مجموعه بسته‌بندی لفاف در شرق کشور است، عنوان کرد: بازدیدهایی که در این تور داشتیم بسیار خوب و سازنده بود.
وی تصریح کرد: هدف از این بازدیدها، زمینه‌های همکاری و حمایت بود و از این فرصت لازم است که برای گلایه از وضعیت صنعت و کشاورزی در کشور استفاده کنم.
به گفتۀ وی زمانی که شعار دولت تولید ملی و حمایت از آن است چرا وضعیت یک کشاورز به گونه‌ای باشد که نتواند از مخارج زندگی برآید و لازم است این مشکلات به صورت کشوری ریشه‌یابی شود و خود به خود باقی مشکلات رفع می‌شود.
بخش ارگانیک جدی‌تر دیده شود
اشرف حسن زاده، از مجموعه تولیدی شاهسوند نیز در این جلسه اظهار کرد: خراسان جنوبی بالاترین ظرفیت کشت زرشک را دارد اما نتوانسته است این محصول را معرفی کند.
وی بیان کرد: خواهشی که داریم این است که به صورت مشترک همکاری داشته باشیم و مانع‌زدایی‌ها انجام شود.
به گفتۀ وی لازم است که بخش ارگانیک را جدی‌تر بگیریم و هر کمکی که لازم است مانند مشاوره به واحدهای تولیدی را انجام می‌دهیم، چرا که دغدغه ما برای ایران است که از این بیشتر پسرفت نداشته باشیم.
گلی زنگویی، معاون اداره غیر فلزی سازمان صمت خراسان رضوی نیز به بستن قراردادهای مدون تأکید کرد و گفت: با قراردادهای مدون همکاری‌ها با اطمینان‌تر انجام می‌شود تا بتوانیم با همکاری هم محصول با ارزشتری را به جهان صادر کنیم و ارزش افزوده به جیب خود مردم ما برود.
هزینه در بخش کشاورزی، سرمایه‌گذاری است
خیرا… دانایی از شرکت تعاونی تولیدی توزیعی احیا صنایع کشاورزی سرخس با بیان اینکه خام فروش هیچ چیز به جز ضرر و زیان ندارد، عنوان کرد: صنایع تبدیلی و حتی بسته‌بندی می‌توانند ارزش افزوده خوبی را ایجاد کنند.
به گفتۀ وی اتاق بازرگانی به عنوان یک سازمان مردم نهاد لازم است که بیشتر به این نکته توجه کند و با حمایت بیشتر ارزش افزوده به خود مردم بازگردد و به جیب دیگران نرود.
وی بیان کرد: مشکل دیگر این است که قائل به شخص هستیم که اگر نباشد دیگر کارها پیش نمی‌رود و نیاز است به این موضوع توجه شود تا برای کارهای بعدی به مشکل برنخوریم.
دانایی تأکید کرد: در بخش کشاورزی هر چه هزینه کنیم، سرمایه‌گذاری است و لازم است که در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی و ذخیره سازی محصولات به کشاورزان کمک‌های بیشتری شود تا کشاورزان نگران ذخیره محصول خود و فروش به هر قیمتی نشود.
