فعالان حوزه کشاورزی خراسان جنوبی اگرچه این استان را از استان‌های سفید در استفاده از سموم کشاورزی می دانند اما بر ترویج تولید محصولات ارگانیک تاکید دارند.
چندی پیش اخباری مبنی بر بازگشت محموله های سیب زمینی از ازبکستان منتشر شد. پس از آن نیز روسیه واردات فلفل از ایران به کشورش را ممنوع کرد. بعد از آن اخباری مبنی بر برگشت خوردن محموله های کیوی ایران از هند به دلیل باقی مانده سموم کشاورزی منتشر شد. حالا هم گفته می‌شود که ترکمنستان واردات سیب زمینی ایران را ممنوع کرده است. همه این اتفاقات در کمتر از یک ماه اخیر رخ داده است.
در همین راستا هر استان برآن شد تا با همکاری تمام فعالان این عرصه و اساتید دانشگاه جلسه‌ای برگزار و دلایل این مشکلات را مورد بررسی و راهکاری برای رفع این موارد بیندیشند تا دوباره شاهد این اتفاقات نباشیم. اتاق بازرگانی بیرجند نیز با برگزاری جلسه‌ای این مشکل را بررسی و راهکارهایی ارائه داد.
تفاوت قمیتی محصولات ارگانیک با معمولی
سیدحسین خیریه، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند در کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند گفت: از اساتید دانشگاه، تولیدکنندگان و کسانی که اشراف به کار کشاورزی، به خصوص سموم و آلاینده‌ها دارند در راستای صادرات بدون دغدغه، راهکار و تقاضای همکاری داریم.
وی اظهار کرد: جهاد کشاورزی مسئولیت مستقیم این بخش را برعهده دارد که همکاری صمت و گمرک باعث می‌شود این راهی که طی می‌کنیم راحت‌تر و هموارتر شود.
به گفتۀ وی لازم است که در ابتدا کنترل کیفیت سموم وارداتی انجام شود، همچنین شرایط هر کشور با کشور دیگر متفاوت است و متناسب با آن کشور باید کیفیت محصولات اجرایی شود.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه سموم و آلاینده‌ها در محصولات کشاورزی برای صادرات مهم است، عنوان کرد: از سوی بخش دولتی کوتاهی‌هایی شده است و انتظار می‌رود این مسائل در اولویت باشد و سریع‌تر رفع شود.
خیریه پیشنهاد داد: قیمت محصول ارگانیک با عادی متفاوت باشد و با شناسنامه دار کردن آنها تولیدکننده به هر قیمتی بخواهد به فروش برساند و مردم نیز برای سلامت خود حتماً استقبال خواهند کرد.
همه مکلف به رعایت شوند
محمدحسین قاسمی، از تولیدکنندگان بخش گلخانه در خراسان جنوبی نیز عنوان کرد: در موضوع تولیدات گلخانه‌ای مشکلات مانند صادرات وجود دارد که نیاز است جهاد کشاورزی در این بخش کمک کنند.
وی بیان کرد: لازم است که سموم با منع مصرف هر کشور به تولیدکننده اعلام شود تا رعایت کنند و واحد کنترل کیفی نیز در واحدهای گلخانه‌ها باشد تا سموم جزئی هم نداشته باشیم.
به گفتۀ وی اکنون قیمت‌ها برای تولیدکننده به صرفه نیست و حتی به دنبال تعطیلی هستیم و نمی‌توانیم با هزینه‌های گزاف محصول ارگانیک، بدون پشتیبانی تولید کنیم.
محمد دقیق، از دیگر گلخانه‌داران استان در شهرستان خوسف نیز گفت: ۱۵ سال است گلخانه دارم و بسیار سخت است که سموم را به یک باره کنار بگذاریم مگر اینکه زیرساخت‌ها را بهتر کنیم.
وی درخواست نظارت جدی بر همه تولیدکنندگان را داشت و عنوان کرد: اگر حتی یک نفر نیز مسائل را رعایت نکند باعث انتقال آفات و بیماری‌ها به دیگر تولیدکنندگان می‌شود.
اکنون قیمت‌ها برای تولیدکننده به صرفه نیست و حتی به دنبال تعطیلی هستیم و نمی‌توانیم با هزینه‌های گزاف محصول ارگانیک، بدون پشتیبانی تولید کنیم
فاطمه خیاط هم که از عوامل توزیع تولیدکننده سموم در خراسان جنوبی است، اظهار کرد: در دوسال گذشته با افزایش قیمت دلار، سموم وارداتی افزایش بسیار زیادی داشته است و سموم وارد شده پایه چینی است که برای گلخانه‌ها زیاد مناسب نیست.
وی ادامه داد: از آن سمت سموم و کودهایی به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند کیفیت بالاتری دارند و مسئولان باید به این نکته‌ها توجه کنند و کاری انجام شود.
تعاملات با کشور مقصد و مبدأ
علی رومنجانی، دبیر اجرایی نظام صنفی امور کشاورزی خراسان جنوبی در این باره گفت: در بخش سموم گویا باید موضوع آموزش در اولویت قرار گیرد.
وی تأکید کرد: تعاملات با کشور مقصد و مبدأ از اهمیت بالایی برخوردار است تا سموم مدنظر کشور مقصد را به کشاورزان آموزش دهیم و کنترل کیفی رعایت شود.
به گفتۀ وی در غیر این صورت هم کشاورزان متضرر می‌شوند و هم بازار را از دست می‌دهیم و در این راستا ارگان‌ها و سازمان‌های ذی ربط همکاری کنند و در بخش سموم نظارت‌ها بیشتر شود.
آنالیز سموم توسط غذا و دارو از ابتدای اسفندماه
مهدی یوسفی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز با اشاره به برگزاری جلسه کشوری در این زمینه اعلام کرد: آمار و ارقام کشوری خوب بود که مصرف سموم زیاد بالا نیست و ۹۸ درصد سموم موجود کم خطر و ۲ درصد سموم پر خطر است، همچنین ۷۵ درصد تولیدات سموم در داخل کشور انجام می شود.
وی تصریح کرد: ۶۰ قلم سم در چرخه ما است که پایه شیمیایی دارند و محصولات برگشت شده از روسیه به این دلیل بود که سموم ثبت شده در استانداردهای اتحادیه اوراسیا در این کشور ثبت نشده بود.
به گفتۀ وی از این پس لازم است که به سمت بستر محور رفت که تولیدکننده، کنترل کیفی، مزرعه و دز مصرفی کود شیمیایی و سموم محصولات صادراتی مشخص باشند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اعلام کرد: از این پس از ابتدای اسفندماه مقرر شد که غذا و دارو آنالیز سموم محصولات را در سامانه بگذارد و زمانی‌که نُرم آن قابل قبول کشورها باشد، آن وقت قرنطینه آفات و بیماری‌های گیاهی انجام و صادر شوند.
یوسفی درباره استان خراسان جنوبی نیز گفت: ۶۵ فروشنده سموم و ۱۶ کلینیک گیاه پزشکی داریم و در سامانه مانیتورینگ ثبت می‌شود که چه موردی به کشاورزان داده شود.
وی بیان کرد: همچنین به صورت هفتگی یا ماهانه نظارت‌ها نیز انجام می‌شود که سموم و کودهای خارج از چرخه استفاده نشود.
خراسان جنوبی استانی سفید در مصرف کود و سم
سیدمجتبی حسینی، مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه ۱۶۰ هزار هکتار محصولات زراعی و باغی در استان داریم، اظهار کرد: با یک تغذیه متعادل نیاز به ۴۰ هزار تن کود اوره، ۱۶ هزار تن کود فسفاته و ۱۶ هزار تن کود پتاسه است.
وی ادامه داد: اما سهمیه استان در این کودها خیلی پایین‌تر است به این نحو که برای اوره ۱۹ هزار و ۳۵۰ تن، فسفاته ۵ هزار و ۴۸۹ تن و در پتاس هزار و ۸۲۷ تن است.
به گفتۀ وی از ابتدای سال تاکنون کودی که توزیع شده است هم از این رقم پایین‌تر است و کل اوره یا ازوت در محصولات زراعی ۱۲ هزار ۳۲۱ تن، در بخش کود فسفات هزار و ۱۸۳ تن و در کود پتاسه هم ۵۸۰ تن در مزارع استان توزیع شده است.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی عنوان کرد: از استان‌های سفید در این زمینه هستیم و عاملان توزیع کودهای دولتی پایش می‌شوند و دبیر پایش کود و ثبت شماره کودی مؤسسه آب و خاک است.
تأکید بر آموزش باشد
غلامرضا دره‌کی، معاون مدیریت امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز عنوان کرد: یکی از نکات مهم درباره عناصر باقی مانده سموم و کودهای شیمایی این است که شاید در زمان مناسب توسط کشاورز استفاده نمی‌شوند.
وی تأکید کرد: بخش آموزش برای تولیدکنندگان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، در بخش برگشت محصولات هم تولیدکننده مقصر نیست بلکه ارگان‌های دولتی باید ضوابط و شرایط را سنجیده و اطلاع‌رسانی می‌کردند.
به گفتۀ وی شناسنامه تولیدکننده از کاشت تا فروش باید ایجاد شود که تاکنون در این زمینه ضعیف عمل شده است.
معاون مدیریت امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: اکنون راه‌اندازی واحدهای کنترل کیفیت در گلخانه‌ها از هفته گذشته شروع شده و ۱۴ گلخانه صادرات محور با اولویت در حال انجام است.
شناسنامه تولیدکننده از کاشت تا فروش باید ایجاد شود که تاکنون در این زمینه ضعیف عمل شده است
دره‌کی تصریح کرد: از این پس تولیدکننده‌ای که درخواست صادرات دارد ۵ روز قبل از صادرات مجوز را باید از غذاو دارو دریافت کند.
صدور ۲۰ پروانه نشان حد مجاز آلاینده
محسن شخمگر، نماینده سازمان استاندارد خراسان جنوبی هم در این جلسه گفت: طبق دستورالعملی که سال ۹۲ توسط وزارت جهاد کشاورزی و سازمان استاندارد تدوین شد ۱۴ پروانه نشان حد مجاز صادر کردیم.
وی اضافه کرد: در سال ۹۸ این دستورالعمل تجدیدنظر و ابلاغ شد که طبق آن موضوع شناسنامه محصولات و کیفیت آن توسط مدیریت کیفیت چک می‌شود و در سامانه سماح شناسنامه کامل ثبت می‌شود و۲۰ پروانه نشان حد مجاز آلاینده صادر شده است.
به گفتۀ وی اکنون آزمایشگاه اندازه‌گیری سموم در استان وجود ندارد که به دیگر استان‌ها ارسال می‌شود و برای تشویق تولیدکننده لازم است که مشوق‌هایی در نظر گرفته شود تا این پروانه را دریافت کنند.
تبدیل صادرات ترجیحی به آزاد
سعید بهشتی راد، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان جنوبی درباره صادرات کشور عنوان کرد: صادرات کشور در ۹ ماهه ۱۴۰۰ حدود ۳۴ میلیارد و ۸۳۲ میلیون دلار به اتحادیه اورسیا بود و واردات کشور ۳۵ میلیارد دلار که یک و دو دهم میلیارد دلار از اتحادیه اوراسیا انجام شده است.
وی با بیان اینکه مهمترین کشور در اتحادیه اوراسیا، روسیه با بیشتری تعاملات است، گفت: به دنبال این هستیم که تجارت ترجیحی به تجارت آزاد تبدیل شود و این گونه اتفاقات تهدیدی برای این کار است و به دلیل سابقه ذهنی بد، صدمات زیادی به اعتماد وارد می‌کند.
به گفتۀ وی کنترل باقی مانده سموم و آلاینده‌های سنگین نیازمند کار تیمی است که در برهه زمانی کوتاه یا میان مدت یک دستور العمل ایجاد شود که برای تمام محصولات صادراتی متناسب با هر کشور باشد.
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان جنوبی تأکید کرد: نیاز است که کنترل‌های تصادفی به کنترل‌های منظم و سخت گیرانه تغییر کند و محصولات ارگانیک نیز در مزارع الگویی تولید تا استانداردها و خروجی به درستی بررسی شود.
بهشتی راد اضافه کرد: برای تولید محصولات ارگانیک و سالم لازم است که مشوق‌هایی مانند افزایش قیمت دیده و حلقه‌ای میان تولید و صادرات ایجاد شود و در این زنجیره همه تیمی کار کنند چراکه جداگانه عمل کردند، پاسخی نخواهد داشت.
صدور مجوز ۴۵ مرکز خدمات کشاورزی غیر دولتی در استان
حسین صمدیان، معاون سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی با بیان اینکه به ۱۶ کلینیک گیاه پزشکی، مجوز داده‌ایم و ۶۵ واحد سم فروشی تأسیس شده است، گفت: تمام این موارد در سامانه سماک ثبت شده‌اند.
وی افزود: اخیراً مسئولان فنی نیز در سامانه سانکا ثبت و مرتب گزارش های فروش سم در دو سامانه مانیتورینگ و سانکا ثبت می‌شوند و هر ماهی یک بار بازدیدهای دوره‌ای انجام می‌شوند.
به گفتۀ وی پروانه‌هایی که برای گلخانه‌ها داده می‌شود هم توسط مسئولان فنی باید در سامانه سانکا ثبت شوند که جدیداً شروع شده و به سمتی می‌رویم که همه گلخانه‌ها این کار را انجام دهند.
معاون سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی بیان کرد: همچنین مجوز ۴۵ مرکز خدمات کشاورزی غیر دولتی در استان صادر کرده‌ایم که ارائه مشاوره توصیه کودی است که شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود و این کار رو به توسعه است و برای سال بعد پیش‌بینی ۱۰۰ مرکز را کرده‌ایم.
ایجاد غرفه سبز
غلامرضا آهنی، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نیز اعلام کرد: طبق دستورالعمل کشوری از این پس گواهی سلامت یا آنالیز سلامت برای محصولات کشاورزی صادرات محور توسط غذا و دارو صادر می‌شود.
وی بیان کرد: در گذشته یک مشکلی که وجود داشت این بود نمونه‌برداری مواد کشاورزی و گیاهی از درب مغازه‌ها انجام می‌شد که در این صورت مشخص نبود این محصول از کجا آمده است در همین راستا شناسنامه‌دار کردن مزارع و گلخانه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
به گفتۀ وی برای تشویق تولیدکننده به تولید محصول سالم و ارگانیک می‌توان یک غرفه سبز ایجاد کرد تا تولیدکننده محصول خود را با قیمت بالاتر از قیمت محصول عادی به فروش برساند.
اولویت شناسایی دقیق آفات و بیماری‌ها
مهدی جهانی، عضو هیئت علمی دانشکده جهاد کشاورزی زیر گروه رشته گیاه پزشکی نیز در این جلسه اظهار کرد: نمی‌توانیم از سموم استفاده نکنیم و باید به سمت کنترل برویم.
وی تأکید کرد: در ابتدا شناسایی دقیق آفات و بیماری‌ها باید در اولویت باشد چرا که در این باره مشکل داریم و تا زمانی که تشخیص درست نباشد، نمی‌توان دز درستی از مصرف کود و سم اعلام کرد.
به گفتۀ وی یکی دیگر از مشکلات کنونی این است که کشاورز و باغدار بیشتر از اندازه کود و سم استفاده و گمان می‌کند این کار بیشتر تأثیرگذار است و این در حالی است که نتیجه عکس و مقاوم سازی را در پی دارد.
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی با اشاره به شعار کنونی سازمان‌های بهداشت جهانی گفت: اکنون به دنبال تأمین غذای سالم هستند و نیاز است که برای تولید یک محصول سالم، دستگاه‌های نظارتی، نظارت مستمر داشته باشند.
جهانی افزود: همچنین سازمان‌های مرتبط، سموم و کودهای شیمایی را با نسخه‌های دقیق به دست کشاورزان برسانند.
وی بیان کرد: برای محصولات ارگانیک می‌توان در بخش محصولات استراتژیک متناسب با استانداردها وارد عمل شد.
مشکل کشاورزی سنتی
محمدعلی بهدانی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی در بخش محصولات ارگانیک نیز گفت: بخش کشاورزی در همین تحریم‌ها بالاترین تولید و صادرات را در بخش محصولات ناخالص ملی به خود اختصاص داده است.
وی با بیان اینکه از مهمترین مشکلات کنونی، کشاورزی سنتی است، عنوان کرد: هنوز کشاورزی ما به شکل علمی درنیامده است که یکی از دلایل این مشکلات همین موضوع است.
به گفتۀ وی شناسنامه تولید و محصول، کفایت نمی‌کنند و باید شناسنامه تولیدکننده نیز وجود داشته باشد که توسط خود صنف مدیریت شود تا فرد تولیدکننده نیز صلاحیت داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی تصریح کرد: همچنین فرد صادرکننده نیز صلاحیت صادرات متناسب با محصول و آشنا با شرایط هر کشور و بازار را داشته باشد.
بهدانی بیان کرد: شبکه‌ای که اکنون از قبیل غذا و دارو، استاندارد، جهاد کشاورزی و موارد دیگر وجود دارد منسجم نیست که نیاز است به صورت یکپارچه و تیمی باهم کار کنند.
وی درباره آزمایشگاه هم اظهار کرد: دانشگاه بیرجند بروزترین تجهیزات را آورده و فقط نیاز است که ارتباطی بین تولیدکننده و صادرکنندگان با دانشگاه برقرار شود.
ایجاد تشکل صادراتی توسط اصناف
ولی ا… احمدی، معاون دفتر سرمایه‌گذاری و اشتغال استانداری خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه سیاست کلی ما حمایت از تولیدکننده و صادرکننده است، پیشنهاد داد: اطلاع‌رسانی، آگاه‌بخشی و آموزش حلقه مفقوده است و نیاز به توجه بیشتر به این بخش وجود دارد.
وی بیان کرد: تشکل صادراتی در استان نداریم و به صورت صنفی می‌توان این کار را عملیاتی کرد و همکاری لازم را خواهیم داشت.
