بخش معدن یکی از محورهای مهم توسعه در خراسان جنوبی معرفی شده است اما تنها با گفتن ظرفیت و پتانسیل های بی نظیری آن نمی توان نقش موثر آن را در توسعه و اقتصاد استان مشاهده کرد.
معدن‌کاران خراسان‌جنوبی امروزه با مشکلات عدیده‌ای رو به رو هستند که یک فقره آن مسئله کمبود ناوگان برای حمل بار و توزیع ناهمگن این بار است. موضوعی که بنا به گفته متولیان ،تدبیر در آن به واسطه نبود خطوط ریلی در مرکز استان از اهمیت خاصی برخوردار است.
نرخ دلار و تأثیر آن بر مشکلات معدن‌کاران
علیرضا باقری، رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند در جلسه مشترک کمیته کارشناسی شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی و کمیسیون مدیریت واردات، توسعه صادرات، حمل و نقل، ترانزیت و گمرک اتاق بازرگانی که با موضوع مشکلات موجود در بخش حمل و نقل مواد معدنی و بررسی افزایش حقوق دولتی معادن برگزار شد، گفت: هزینه حمل نهاده‌های تولیدی در یک بازه زمانی به واسطه تلاطمات اقتصادی و قیمت دلار افزایش پیدا کرده و در مورد سنگ‌های معدنی گاه قیمت تمام شده فروش محصول کمتر از نرخ کرایه می باشد و این امر به شدت به معدن داران آسیب زده است.
وی با اشاره به اینکه سرکوب نرخ دلار در چندماهه گذشته تناسبی با روند رشد تورم نداشته است، اظهارکرد: طی سال ۹۹ و چندماهه اول ۱۴۰۰ ما نرخ تورمی بالای ۶۰ درصد داشتیم ولی سرکوب نرخ دلار و نامتناسب بودن قیمت آن با این تورم موجب شده کار معدن و سنگ‌های معدنی که صادرات محور است با مشکلاتی رو به رو شود.
رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند یادآورشد: همه ما به مشکلات حوزه تولید و حمل و نقل و … واقف هستیم ولی باید بررسی کنیم که علی‌رغم این محدودیت‌ها چگونه می‌توانیم به یک راه‌حل مشترک برای بهتر شدن اوضاع و کاهش مشکلات برسیم.
باقری با بیان اینکه زیرساخت‌های حوزه معادن گاه به گونه‌ای است که ناوگان حمل و نقل تمایل برای رفت و آمد به آنجا را ندارد، یادآورشد: در سال‌های تحریم که امکان فروش نفت را نداشته‌ایم، پیشران کشور همین معادن و صادرات آن بوده است.
احمد پروین، نائب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند اظهارکرد: ما در خراسان‌جنوبی در منطقه‌ای دور از مراکز جمعیتی و بنادر هستیم و پتانسیل‌های معدنی ما نیز بخشی از بار توسعه‌ای ما را به دوش کشیده که همچنان با مشکلات زیرساخت‌ها رو به رو می باشند.
قیمت تمام شده مواد معدنی با ناوگان حمل و نقل زمینی بالا می رود
وی بیان‌کرد: به واسطه نداشتن ظرفیت حمل و نقل ریلی، ناوگان حمل و نقل زمینی باید جایه جایی مواد معدنی را به دوش بکشد و حجم مواد معدنی ما نیز بالا و به دلیل دور بودن از مرکز میانگین مسافت حمل نیز زیاد است و از این جهت نرخ کرایه زیادی بر ما تحمیل می‌شود.
نائب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند ادامه‌داد: معادن گرانیت شاهکوه نهبندان شباهت زیادی به معادن گرانیت نطنز و … دارد ولی فاصله نطنز تا اصفهان را نمی‌توان اصلا با فاصله ۱۳ ساعتی ما با اصفهان مقایسه کرد که بی شک نرخ کرایه زیادی را بر ما تحمیل می‌کند.
پروین با اشاره به اینکه ما در یک سال گذشته شاهد روند افزایش بی منطق و غیر قابل کنترل در نرخ کرایه حمل و نقل بوده‌ایم، گفت: این افزایش به هیچ وجه با پارامترهای مرتبط اقتصادی مثلا افزایش نرخ دلار همخوانی نداشته و با بالا رفتن نرخ دلار هزینه افزایش ولی با پایین آمدن قیمت دلار باز هم هزینه ها بالا می‌رفت.
باربری ها از وظیفه ذاتی خود فاصله گرفته‌اند
وی با تأکید بر اینکه معدن دار نباید دغدغه حمل و نقل داشته باشد، بیان‌کرد: متأسفانه برخی از باربری‌ها از وظیفه ذاتی خود فاصله گرفته و تنها بنگاه‌داری می‌کنند.
نائب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه توزیع ناهمگن ناوگان محدود حمل و نقل در خراسان‌جنوبی برای معدن داران مسائل و مشکلاتی را ایجاد کرده است، یادآور شد: اگر برای این مشکل تدبیری کنیم ۳۰ تا ۴۰ درصد از مسائل ما حل می‌شود.
پروین با بیان اینکه در نرخ هزینه حمل و نقل باید عرف موجود و نظارت‌ها رعایت شود، گفت: اگر معدن دار به دنبال موضوع وارد کردن کامیون دست دوم برود در حقیقت از وظیفه ذاتی خود که تولید است فاصله گرفته می می‌گیرد.
جاده نهبندان به شهداد بازگشایی شود
وی یادآور شد: ما خواهان آن هستیم که جاده نهبندان به شهداد حتما بازگشایی شود که این موضوع میانگین زمان حمل بار و به تبع کرایه را کاهش می‌دهد.
نائب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی بیرجند گفت: رشد حقوق دولتی معادن در شرایط تورمی و کرونایی اتفاق خوبی نبود و بهتر و ایده‌آل‌تر این است که این موضوع برای مناطق کم برخوردار تعدیل شود.
پروین افزود: اگر هم امکان تعدیل حقوق دولتی معادن وجود ندارد در عرصه اجرا به گونه‌ای عمل کنیم که کمترین آسیب را به معادن خراسان‌جنوبی وارد کند.
علیرضا خامه‌زر، رئیس کمیسیون توسعه صادرات، مدیریت واردات، حمل و نقل، ترانزیت و گمرک اتاق بازرگانی بیرجند نیز در این جلسه اظهارکرد: خراسان‌جنوبی در یک بن بست جغرافیایی قرار دارد و تعداد ناوگان حمل و نقل با نیاز در حوزه معدن تناسبی ندارد.
وی ادامه‌داد: برای رفع مشکل معادن در حوزه حمل بار، شرکت‌های حمل و نقل باید ورود پیدا کنند و به عنوان مثال می‌توانند از تسهیلات در نظر گرفته شده برای ورود ناوگان فرسوده استفاده شود که در استان ما به نحو مطلوب کسی از این فرصت استفاده نکرده است.
از ظرفیت ناوگان ورودی به خراسان‌جنوبی استفاده شود
خامه‌زر یادآورشد: از دیگر راهکارها نیز استفاده مطلوب از ظرفیت ناوگان ورودی به مرز ماهیرود است و باید تلاش کنیم هیچ ناوگانی که امکان حمل سنگ را دارد، خالی از استان برنگردد.
حامد کریم‌پور فرد، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان شرکت های حمل و نقل کالای بیرجند نیز در این جلسه گفت: ناوگان حمل و نقل در حال حاضر به دنبال این است که کالای اساسی مردم را از بنادر به داخل استان بیاورد تا مشکلات مردم در این زمینه حل شود.
وی با اشاره به اینکه کرایه، توافقی بین صاحب کالا و باربری است، بیان کرد: اگر افزایش قیمت دلار بر کار معدن کار تأثیرگذاشته است، فعالان عرصه حمل و نقل نیز با نوسانات نرخ ارز با بالا رفتن قیمت لوازم یدکی و دستمزد رو به رو بوده‌اند.
مشکلات حوزه حمل و نقل باعث خروج سرمایه‌گذار از استان شده و در حال حاضر باید به صورت تعاملی مشکلات حمل و نقل بار معدن‌کاران حل شود
رئیس انجمن صنفی کارفرمایان شرکت‌های حمل و نقل کالای بیرجند با بیان اینکه مشکلات حوزه حمل و نقل باعث خروج سرمایه‌گذار در این حوزه شده است، افزود: باید راهکارهایی اندیشیده شود تا به صورت تعاملی مشکلات حوزه حمل و نقل معدن‌کاران حل شود.
میزان ناوگان خراسان جنوبی با بار و کالای آن همخوانی ندارد
کریم‌پور فرد با بیان اینکه در خراسان‌جنوبی میزان ناوگان و بار و کالا با هم همخوانی ندارد، گفت: جابه جایی کالا در خراسان‌جنوبی بیش از ناوگان موجود است.
وی افزود: ما حاضریم در حوزه خرید ناوگان با بخش معدن قراردادی ببندیم و آنها سرمایه‌گذاری کرده و به صورت مشارکتی کار را انجام دهیم تا مشکل جا به جایی بار معادن خراسان‌جنوبی نیز حل شود.
ابوالفضل حمیدی رئیس انجمن صنفی رانندگان کالای بیرجند نیز در این جلسه به بالا بودن نرخ ارز و کمبود لوازم یدکی اشاره نمود و بیان کرد: با توجه به این که زیرساخت مناسبی در اکثر معادن وجو ندارد محاسبه هزینه حمل بر مبنای تن/کیلومتر مسیر نبوده و تردد در این مسیرها هزینه های بالایی به همراه داشته است.
با توجه به این که زیرساخت های مناسبی در اکثر معادن وجود ندارد قیمت حمل و نقل بار معادن رقم بالایی می شود
مؤلفه های تعیین قیمت کرایه
مهدی گرجی، معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل راهداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه توسعه اقتصادی هر کشوری تا حد زیادی به توسعه زیرساخت های حمل و نقل آن بستگی دارد، اظهار کرد: کرایه حمل و نقل به آیتم های مختلفی چون طول جاده، نوع جاده، توپوگرافی جاده، بحث های امنیتی و … بستگی دارد.
وی با اشاره به اینکه قیمت ناوگان حمل و نقل و هزینه های استهلاک چندین برابر شده است، گفت: توصیه ما این است که صاحبان معادن و واحدهای تولیدی با شرکت های حمل و نقل قرارداد منعقد کنند چرا که در یک قراردادکتبی همه تعهدات واضح و مشخص است.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان جنوبی اظهار کرد: نمی توان انتظار داشت در کشور ما که هر روز قیمت ها تغییر می کند، کرایه حمل و نقل ثابت بماند.
گرجی با اشاره به اینکه از سال ۹۷ تاکنون معادن خراسان جنوبی به حدود دو برابر افزایش یافت است، بیان کرد: آیا در این زمینه از قبل هماهنگی و اطلاع رسانی شده بود تا در کنار افزایش معادن استان، ناوگان مخصوص به آن را نیز افزایش می دادیم.
بخش حمل و نقل تسهیلات نگرفته است
وی با بیان اینکه از پیشنهادات ما برای حل مشکل معادن در حوزه حمل و نقل خرید ناوگان توسط صاحبان معادن و استفاده از ناوگان با پلاک منطقه ویژه است، یادآور شد: متأسفانه هیچگونه تسهیلاتی به حوزه حمل و نقل داده نشده است.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان جنوبی با بیان اینکه برخی از معادن در طبس و یا معدن قلعه زری قرارداد با شرکت های حمل و نقل بسته اند، یادآور شد: برای معادن شهرستان نهبندان هم تلاش می کنیم تا شرکت های توانمند را برای انعقاد قرارداد بیاوریم و مشوق هایی را نیز برای این شرکت ها در نظر بگیریم.
حجت ایمان طلب معاون امور معادن سازمان صمت خراسان جنوبی نیز در این جلسه تأکید کرد: اگر مشوق‌هایی برای شرکت های حمل و نقل در تنظیم قرارداد با معادن نهبندان در نظر گرفته شود بخشی از مشکلات حل می شود.
وی درباره حقوق دولتی معادن نیز گفت: تغییر در این موضوع تنها از طریق شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی و شورای عالی معادن امکان پذیر است و البته برای خراسان جنوبی در این موضوع ضریب ۵۰ درصدی در نظر گرفته شده است.
در نهایت تصمیم گرفته شد که جلسه دیگری به طور ویژه برای مشکلات حمل و نقل معدن کاران شهرستان نهبندان قبل از شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی برگزار شود.
عباسی، کارشناس دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری خراسان جنوبی نیز در این جلسه در زمینه حقوق دولتی معادن اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ حقوق دولتی معادن به دو هزار و ۸۲۴ تومان رسید.
وی بیان کرد: اگر این رشد حقوق دولتی معادن تنها به تأمین زیر ساخت های معادن بزرگ منجر نشود و معادن کوچک مقیاس را هم مد نظر قرار دهد بسیار ارزشمند است.
