صادرات فله‌ای زعفران و بهره ای ناچیز برای بهره بردار/ پای لنگ صادرات در قطب تولید طلای سرخ
در حالی خراسان جنوبی پیشتاز و پرچمدار تولید بهترین زعفران در جهان است که صادرات فله ای این محصول بهره ای ناچیز برای بهره بردارانش رقم زده است.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی بیرجند به نقل از خبرگزاری تسنیم ، قدمت کاشت زعفران در خراسان جنوبی به بیش از ۷۰۰ سال پیش بر می‌گردد، زعفران در ایران در سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی و همچنین استان‌های یزد، کرمان، گیلان و مازندران کشت می‌شود اما عطر و طعم زعفران خراسان جنوبی شهرت جهانی دارد این استان پیشتاز و پرچم دار تولید بهنرین زعفران در جهان است و به همین سبب شهرستان قاینات پاینخت زعفران جهان است.
زعفران تولید شده در خراسان جنوبی به علت برداشت گل زعفران قبل از طلوع آفتاب و برداشت غنچه قبل از باز شدن از کیفیت عطر و قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار است که مشتریان زیادی در آلمان، اسپانیا و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.
اما آنچه در بازار زعفران حاکم است ضعف در سیاست گذاری و نبود برنامه ریزی مدون برای کسب بازار، هدف صادراتی در شأن و جایگاه محصول منحصر به فرد و استراتژیک طلای سرخ، سبب شده است تا ارزش این محصول به پایین ترین سطح تنزل کند و اشتغال و درآمد بیشتر آن نصیب تجار دیگر کشورها شود.
رها بودن و بازار عرضه فله ای زعفران در حالی رقم خورده است که به جای خرید و فروش مثقالی و گرمی به صورت فله ای و گونی گونی عرضه می شود و همین اقدام سبب شده است تا روز به روز نه تنها از ارزش و اعتبار این گوهر ارزشمند کاسته شود و ارزش افزوده واقعی محصول نصیب تجار و زعفرانکاران کشور نشود بلکه همه مزایای تجاری و بازاریابی آن در جیب تجار خارج از کشور قرار گیرد و تجار ایرانی فقط در نقش واسطه خرید از کشاورزان و انتقال به خارج از کشور ظاهر شوند.
نبود برنامه ریزی در فروش
بنا به گفته یکی از زعفرانکاران سرایان، نبود سیاست مدون توسط متولیان برای دستیابی به ارزش افزوده بالای محصول استراتژیک زعفران به عنوان طلای سرخ کشور، ارزش این محصول استراتژیک را به پایین ترین سطح خود تنزل داده است.
وی با بیان قابلیت‌های طلای سرخ در رونق اشتغال، صنایع تولیدی، ارزآوری و فرآوری محصول است، افزود: با اندک تدبیری در عرضه محصول می توان نیاز کشورهای بزرگ دنیا را به درون کشور معطوف کرد.
وی معتقد است نبود برنامه ریزی در فروش و عرضه کنونی زعفران با این که ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می شود سبب شده است تا در آن سوی مرزها برای ایجاد ارزش افزوده، صنایع تبدیلی و رونق اشتغال برنامه چینی شود و سهم اشتغال زایی و ایجاد ارزش افزوده این محصول در دیگر کشورها به مراتب بیشتر از ایران بیشتر باشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر کم توجهی به بازار ارزشمند زعفران سبب شده است تا زعفرانکاران رغبت چندانی به حفاظت و آب دهی پس از برداشت محصول در مزارع زعفران نشان ندهند در حالی که این موضوع به طور حتم عملکرد مزارع طلای سرخ را در سال آینده به شدت کاهش خواهد داد.
همچنین قیمت دو سال اخیر زعفران متناسب با جایگاه این ادویه گران و جوابگوی هزینه‌های کاشت تا برداشت نیست.
سرنوشت مبهم سرمایه گذاران
درد و دل فعالان بازار زعفران استان خراسان جنوبی هم مانند زعفرانکاران حکایت از نبود برنامه و سیاست گذاری دقیق برای طلای سرخ دارد و انتظارشان بر این است که حداقل در سال جدید مسئولان با چاره اندیشی سرنوشت مطلوب و طلایی را در حوزه سیاست گذاری اساسی این محصول رقم بزنند.
برخی از آنها معتقدند که روند طولانی حاکم بر قیمت زعفران سبب شده است تا سرنوشت سرمایه گذاری کشاورزان در حوزه کاشت و تولید این محصول استراتژیک و ارزشمند در ابهام قرار گیرد.
همچنین به دلیل نبود برنامه مدون افزون بر هدررفت سرمایه، وقتی زعفرانکار برای کاشت، داشت و برداشت زعفران هزینه می کند، نوبت به فروش محصول که می رسد نتیجه زحمات او به صورت فله ای در اختیار دلالان و در نهایت خارج از مرزها با کمترین ارزش و قیمت قرار می گیرد.
مافیای زعفران
یک تاجر زعفران هم این طور زبان به گلایه گشود که متولیان و دست اندرکاران حوزه زعفران هنوز نتوانسته اند با سیاست گذاری، برای حفظ و ارتقای ارزش افزوده این محصول منحصر به فرد قدم بردارند و نبود ریل گذاری دقیق برای این محصول سبب شده است تا مافیای طلای سرخ شکل بگیرد.
همچنین این روند و پیامد آن به قولی دست تاجران افغانستانی ودیگر اتباع بیگانه را در تجارت این گنج پر بها و با سود بالا باز کرده است.
وی ادامه داد: در نشستی در سال‌های گذشته صحبت از مافیای پشت پرده در این محصول توسط یکی از کشاورزان به میان آمد و خطر در دست گرفتن سود و ارزش محصول را گوشزد کرد و همگان با بی اعتنایی از موضوع رد شدند، اما امروز رد مافیای پشت پرده را بدون پرده در تصاحب این بازار پرمنفعت می توان به وضوح دید.
به گفته وی با اندک محاسبه ای می شود فهمید که بهای واقعی طلای سرخ اکنون در کشور از دو یا سه برابر قیمت فعلی زعفران کمتر است و در بازارهای خارج از مرزها به قول مطلعان این محصول ارزشمند حتی به ۲۰ برابر قیمت کنونی داد و ستد می شود.
وی تصریح کرد: جای تاسف است که متولیان و برنامه ریزان کشور قیمتی در خور ارزش و جایگاه زعفران ایران در برنامه ریزی ها لحاظ نکرده اند تا حداقلی به عنوان مبنا و پایه قیمتی در تجارت جهانی قرار گیرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه سالانه حدود ۳۰۰ کیلوگرم قرص زعفران، ۲ تن و ۲۰۰ کیلوگرم پودر ، ۲ تن عصاره و بیش از سه هزار لیتر نوشیدنی زعفران در خراسان جنوبی تولید می‌شود، گفت: فرآوری و صادرات مناسب محصولات مزیت دار استان را نیازمند حمایت ملی است و در زمینه فرآوری این محصول هنوز عقب‌ماندگی‌های زیادی داریم.
استان خراسان جنوبی رتبه دوم تولید زعفران را دارد
غلامرضا قوسی با بیان اینکه استان خراسان جنوبی رتبه دوم تولید زعفران و رتبه اول تولید زرشک و عناب را در کشور دارد از افزایش سطح کشت زعفران در خراسان جنوبی خبر داد. و ادامه داد:سطح کشت زعفران در استان را ۱۷ هزار و ۱۵۲ هکتار اعلام است که شهرستان قاینات با پنج هزار و ۸۸ هکتار سطح کشت و تولید ۲۲ تن و ۷۳۸ کیلوگرم زعفران، رتبه نخست تولید این محصول را در استان دارد.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون فصل کشت پیاز زعفران در استان افزود: پیاز زعفران به قیمت هر کیلوگرم پنج هزار تومان تا ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسد و برای تامین آن در حال حاضر مشکلی در استان وجود ندارد.
بیشتر بخوانید
قوسی ادامه داد: خراسان جنوبی رتبه نخست کیفیت زعفران و رتبه دوم تولید این محصول در کشور را دارد، و در حال حاضر ۳۲ هزار و ۲۸۲ بهره‌بردار زعفران در خراسان جنوبی فعالیت می‌کنند که خرده‌مالکی مشکل عمده استان در این حوزه محسوب می‌شود.و همچنین صادرات این محصول از مبدا استان انجام می‌شود اما تعرفه‌های بالای صادراتی سبب شده بازار کشورهای پرمصرف مانند هندوستان در اختیار کشورهای دیگر قرار گیرد.
وی با بیان اینکه قیمت پایین زعفران به تناسب افزایش قیمت سایر کالا‌ها و محصولات سبب کاهش انگیزه کشاورزان می‌شود، افزود: سال گذشته ۷۰ هزار و ۱۵۵ کیلوگرم زعفران خشک از مزارع خراسان جنوبی برداشت شد که با توجه به کیفیت و نوع جمع‌آوری محصول از کیلویی هفت میلیون تومان تا ۱۲ میلیون تومان به فروش رسید.
